Udako solstizioa eta San Juan gaua

    Lurraren errotazio-ardatzaren inklinazioa da urtean zehar gertatzen diren hainbat aldaketaren eragilea; besteak beste, tenperatura aldaketen eta egunaren eta gauaren iraupen-aldaketaren eragile. Aldaketa horiek kontuan hartuta, lau urtaro bereizten dira eta urtaro batetik bestera igarotzeko egunak ekinozioak eta solstizioak dira. Ekainaren 21ean udako solstizioa da.
    Udako solstizioan Eguzki-izpiak oso zut iristen dira; hori dela-eta, askoz ere eremu txikiagoan biltzen dira eta gehiago berotzen dute. Gainera denbora luzeagoan berotzen dute Eguzkiak argiztatutako eremuan.
    Ondoko bideoan 2008ko udako solstizioa ikus dezakegu.

                         

    Udako solstiziotik aurrera, ekainaren 21etik hain zuzen, egunak laburragoak dira. Hemen ere, errituek suarekin zuten zerikusia eta, horien bidez, eguzkiari lagundu nahi zitzaion bere energia berritzen. Erritu horiek San Juan festetan mantentzen dira Hego Amerika eta Europa osoan.
    Euskal Herrian milaka urtetako tradizioak gordetzen dira San Juan egunarekin loturik: ihintzak bustitako belarraren gainean oinutsik ibiltzeko edo bainatzeko ohitura, urte osorako osasuna bermatzeko; elorri zuriaren eta lizarraren adarrekin ateak eta leihoak edertzeko ohitura, etxea tximisten aurka babesteko, edo herriko plazan San Juan arbola izenekoa jartzea, jabeak hori eskatzeko eskubiderik ez duena nahiz bere borondatearen aurka ostutakoa izan.
        Oro har, errito horiek eguzkia gurtzeko eta lurrari eskerrak emateko modu bat baino ez ziren. Tradizio horien nekazaritza-jatorria begi-bistakoa da. Naturaren aldaketa ziklikoak ezinbestekoak ziren bizi-iraupenerako, eta erritoak lan-denboraldi on bat bideratzeko ahaleginak ziren, taldearen oparotasuna ziurtatu nahirik. Eguzkia eta Lurra dira elementu garrantzitsuenak, eta horiei eskerrak eman eta gizakiari mesede egiten jarrai dezatela eskatu behar zaie.